Секојдневно, милиони луѓе земаат лекови, за главоболка, покачен притисок, инфекција или одредена хронична состојба.

Но малкумина навистина знаат што точно се случува во организмот откако ќе го проголтаме едно апче. Како лекот знае „каде да оди“? Како делува? И зошто истиот лек може да има различен ефект кај различни луѓе?

Ајде да го разоткриеме патот на лекот низ телото од првата голтка до неговото делување.

 

1. Апсорпција на лекот

Кога ќе се внесе орален лек (таблета, капсула, сируп), тој најпрво патува низ дигестивниот систем. Во желудникот и цревата, активната супстанца се ослободува и апсорбира преку ѕидовите на тенкото црево, влегувајќи во крвотокот.

Брзината на апсорпција зависи од:

• дали лекот се зема со храна или на празен стомак
• формата на лекот (таблета, капсула, прашок, течност)
• pH вредноста во желудникот
• индивидуалната физиологија на лицето

 

2. Дистрибуција на лекот до таргетираните ткива

Откако ќе влезе во крвотокот, лекот се разнесува низ телото. Одредени лекови имаат „специфична мета“, како што се мозокот, срцето или белите дробови, каде што треба да дејствуваат. Други пак, делуваат системски, на целото тело.

Липофилните (маснорастворливи) лекови полесно влегуваат во клетките и органите, додека хидрофилните (водорастворливи) остануваат во крвта и лимфата.

 

3. Како лекот ја врши своја функција?

Секој лек има специфичен механизам на делување. На пример:

• Антибиотиците ги уништуваат или инхибираат бактериите
• Антихипертензиви го релаксираат крвниот сад или го намалуваат срцевиот излез
• Аналгетиците го блокираат преносот на болка во нервниот систем
• Антидепресивите влијаат на нивоата на невротрансмитери во мозокот (на пример серотонин или допамин)

Овој процес се случува на молекуларно ниво. Лекот се врзува за специфични рецептори, ензими или клетки и со тоа го модифицира биолошкиот одговор.

 

4. Метаболизам, разградување на лекот во црниот дроб

Кога лекот ќе ја изврши својата функција, организмот почнува да го преработува  најчесто преку црниот дроб. Тука, лековите се метаболизираат со помош на ензими, што ги претвора во полесно излачливи соединенија.

Некои лекови имаат активни метаболити, што значи по разградувањето, тие продолжуваат да дејствуваат. Други пак, се инактивираат.

 

5. Елиминација на лековите од телото

Конечно, телото го елиминира лекот преку урина (бубрези), измет (црн дроб/жолчка), пот или здив. Брзината на елиминација зависи од дозата, видот на лекот и функцијата на органите за детоксикација.

 

Зошто лековите делуваат различно кај секој човек?

• Одредени гени го одредуваат како телото метаболизира одредени лекови
• Децата и повозрасните имаат различен метаболизам
• Комбинацијата на лекови може да го засили или ослаби дејството
• Алкохол, кофеин, храна богата со маснотии влијаат на дејството на лековите
• Болести на црн дроб или бубрези може да го забават излачувањето и да предизвикаат акумулација

 

Разбирањето на начинот на кој делуваат лековите ни помага да ги користиме правилно и безбедно. Секогаш следете ги упатствата од вашиот лекар или фармацевт, не мешајте лекови без консултација и имајте доверба во начинот на кој вашето тело се справува со сè, па дури и со најмалото апче.