Сите го правиме. Понекогаш неволно, понекогаш заразно, а понекогаш дури и без да сме уморни. Зевањето е едно од најзагадочните и најуниверзални човечки однесувања. Но зошто навистина зеваме?

Иако зевањето изгледа едноставно, широко отворање на устата проследено со длабок вдишувачки здив, тоа с? уште е предмет на интензивни истражувања. Научниците имаат неколку теории, а секоја од нив ни открива делче од сложениот мозаик на човечката физиологија и психологија.

 

1. Регулација на температурата на мозокот

Една од најпопуларните современи теории вели дека зевањето е начин на телото да го лади мозокот.

Кога сме уморни, под стрес или премногу сконцентрирани, телесната температура може благо да се зголеми. Со зевање, длабок вдишувачки здив и зголемен проток на воздух, се помага во ладење на крвта што циркулира околу мозокот, со што се подобрува будноста.

Истражувања покажале дека луѓето зеваат поретко во студена околина, што ја поддржува оваа теорија.

 

2. Сигнал за замор или досада

Ова е најчестата асоцијација - зеваме кога ни се спие или кога сме уморни. Но зошто?

Кога сме во состојба на намалена ментална активност, телото бара начин да го „рестартира“ вниманието. Зевањето може да биде природен одговор за:

• зголемување на будноста,
• подобрување на протокот на кислород,
• и краткотрајно освежување на свеста.

 

3. Социјален и “заразувачки” феномен

Сигурно ви се случило: некој зева и вие веднаш потоа. Ова не е случајно. Зевањето е социјално заразно, особено меѓу блиски луѓе. Причината може да биде емпатија и огледално однесување, нашиот мозок инстинктивно имитира изрази и емоции на другите.

Кај децата под 4 години, оваа „заразна реакција“ речиси не постои. Таа се развива со возраста, заедно со емоционалната интелигенција.

 

4. Дали станува збор за остаток од еволуцијата?

Некои научници веруваат дека зевањето е еволуциски остаток, од времето кога зевањето било сигнал во групата дека е време за одмор или дека вниманието опаѓа. Во дивина, координацијата на активностите (како одмор или будност) можела да има суштинска улога за преживување.

 

5. Митови за зевањето – што не е точно

Теоријата дека зеваме за да вдишеме повеќе кислород одамна е отфрлена. Студиите покажуваат дека луѓето не зеваат повеќе во средини со помалку кислород, ниту пак престануваат да зеваат ако дишат побрзо.

Зевањето не е карактеристично само за луѓето. Зевањето е забележано кај повеќе од 20 видови животни, вклучувајќи и кучиња, мачки, шимпанза, па дури и риби.

 

Зевањето е далеку повеќе од обичен гест на умор. Тоа е биолошки, психолошки и социјален одраз на нашата состојба. Од ладење на мозокот до емпатиска реакција, зевањето е мал знак со голема научна тежина. Следниот пат кога ќе зевнете, без разлика дали е од досада или затоа што некој друг зевнал, сетете се дека телото ви испраќа важна порака.