Во светот на медицината постојат многу зборови што звучат како научна фантастика, но матичните клетки се реалност. И не само тоа, туку и клучен дел од иднината на лекувањето.

Овие микроскопски, но моќни клетки имаат неверојатна способност: можат да се трансформираат во различни типови клетки во телото, од крвни, преку нервни, до мускулни. Тоа ги прави незаменливи во обновувањето, лекувањето и науката за регенерација.

Што точно се матични клетки?

Матичните клетки се примарни, недиференцирани клетки што можат:

1. Да се размножуваат (делат) речиси бесконечно
2. Да се претворат во специјализирани клетки (на пр. кожа, коскено ткиво, мозочни клетки)

Тие се како биолошка „резерва“ на телото и активираат процес на обновување кога некое ткиво е оштетено или болестено.

Каде ги наоѓаме матичните клетки?

Матичните клетки може да се извлечат од неколку извори:

• Ембрионални матични клетки – од раните фази на ембрионски развој
• Матични клетки од папочна врвца – се земаат при породување и се чуваат за можни идни медицински потреби
• Возрасни матични клетки – се наоѓаат во телото на возрасни лица (во коскена срцевина, масно ткиво, крв)
• Индуцирани матични клетки (iPS) – лабораториски претворени клетки кои се однесуваат како ембрионални

Зошто се толку важни?

Матичните клетки се клучни поради нивната лековите и регенеративна моќ. Во моментов, тие веќе се користат за:

• Лекување на леукемија и други заболувања на крвта
• Поддршка при трансплантација на коскена срцевина
• Истражувања за лечење на Паркинсонова болест, Алцхајмер, срцеви оштетувања, дијабетес тип 1
• Потенцијална терапија за спинална повреда, оштетен вид и мускулна дистрофија

Науката постојано напредува и денес се истражува како матичните клетки можат да помогнат во обнова на органи, вештачко создавање на ткива и дури регенерација на оштетени срца.

Што значи чување матични клетки при раѓање?

Во последниве години, многу родители се одлучуваат за собирање и чување на матичните клетки од папочната врвца на нивното новороденче. Тоа е безболна и безопасна постапка, а сочуваните клетки може да се користат подоцна за:

• Лекување на самото дете
• Лекување на блиски членови од семејството (со генетска сличност)
• Потенцијални третмани во иднина за нови заболувања

Оваа постапка не е задолжителна, но се смета за „биолошко осигурување“, бидејќи матичните клетки сочувани при раѓање се помлади, поактивни и понеоштетени од надворешни влијанија.

Етички и научни предизвици

Иако матичните клетки носат огромен потенцијал, не се без предизвици:

• Етички прашања постојат особено околу користењето на ембрионални клетки
• Не секоја терапија е докажана, дел од третманите сè уште се во истражувачка фаза
• Складирањето на матични клетки носи трошоци и бара информираност пред да се донесе одлука

Матичните клетки не се само уште една медицинска мода, туку основа на револуција што се случува пред наши очи. Тие се симбол на надеж за болести кои со децении биле неизлечиви. Иако науката сè уште ги открива сите начини на нивна примена, едно е сигурно: иднината на медицината ќе се пишува со помош на матични клетки.