Сите деца понекогаш лажат и тоа е дел од растењето.

Иако за многу родители ова може да биде шок или причина за грижа, важно е да се разбере зошто децата не ја кажуваат вистината и како нивното однесување се менува со возраста. Лажењето не секогаш е знак на лошо однесување, туку често е дел од нормален когнитивен и емоционален развој.

 

2–3 години: фантазија и имитација

Во оваа фаза, децата сè уште не прават разлика помеѓу реалноста и фантазијата. Кога ќе кажат „Мечето ми ја скрши чашата“, тоа не е свесна лага, туку плод на имагинација. Тие честопати имитираат и возрасни, па ако слушнат „немам време“ или „не сум јадел чоколадо“, ќе го користат истото без разбирање на вистинската смисла.

Како да реагирате?
Со разбирање и трпение. Наместо казна, водете разговор и објаснете што е реално, а што не.

 

4–5 години: испитување на границите

Во оваа возраст, децата почнуваат да лажат свесно, но главно за да избегнат казна или да се претстават во подобро светло. Можеби ќе кажат дека си ги измиле забите, а не ги ни допреле. Ова е и доба кога тие сфаќаат дека другите луѓе имаат различни мисли  што претставува прв чекор кон развојот на „теоријата на умот“.

Како да реагирате?
Мирно и јасно. Објаснете зошто е важно да се каже вистината и фокусирајте се на последиците на лагата, не само на самото дело.

 

6–8 години: морал и совест

Децата сега подобро разбираат што значи лажење, а совеста почнува да игра поголема улога. Но, тие можат да лажат за да заштитат пријател, да се почувствуваат прифатени или за да избегнат срам. Исто така, може да се појави „социјална лага“, како: „Ми се допаѓа подарокот“, дури и ако не е вистина.

Како да реагирате?
Пофалете го искреното однесување и создадете средина во која детето ќе знае дека може да ја каже вистина без страв. Поставувајте прашања со разбирање, а не со обвинување.

 

9–12 години: свесно прикривање

Децата во оваа фаза можат да лажат поради посложени причини: притисок од врсници, страв од разочарување или желба за приватност. Понекогаш лажат и за да заштитат некоја тајна што ја сметаат за важна.

Како да реагирате?
Поставете граници, но градете и доверба. Најважно е да не реагирате со бес, туку со разговор и да го охрабрите детето да споделува.

 

Тинејџери: прикривање, приватност и граници

Кај тинејџерите, лажењето често е поврзано со обиди за поголема самостојност и зачувување на приватноста. Може да кажат дека одат кај пријател, а да се појават на друго место или да прикријат нешто што мислат дека нема да биде прифатено.

Како да реагирате?
Создадете безбедна зона за разговор. Покажете интерес за нивниот свет, но и јасно кажете што не е прифатливо. Односот треба да се базира на взаемна почит, не на контрола.

 

Важно е да запомните: детето не е „лажго“, туку личност што се развива и учи како функционира светот. Со љубов, доследност и отворена комуникација, децата учат дека вистината е вредна, дури и кога е тешка.